معاهده همکاری ثبت اختراع​

آشنایی با اظهارنامه بین المللی اختراع یا اظهارنامه PCT:

اختراع یکی از مصادیق مالکیت فکری است و هر فردی که تمایل به حفظ حقوق ناشی از آن را دارد، باید قبل از افشا طرح نسبت به ثبت آن اقدام نماید. این حقوق شامل حق انحصاری معمولا 20 ساله برای بهره برداری از اختراع، ساخت، صادرات و واردات، فروش، عرضه برای فروش، استفاده، انتقال امتیاز استفاده از اختراع و انتقال مالکیت آن می باشد. در این مورد ذکر یک نکته ضروری است که تمام امتیازهای انحصاری فوق محدود به منطقه جغرافیای است که اختراع در آن قلمرو به ثبت رسیده است. این عبارت به این معنی است که چنانچه شما اختراع خود را به عنوان مثال در کشور ایران به ثبت رسانیده باشید، تمام حقوق انحصاری فوق تنها در ایران برای شما قابل اعمال است و چنانچه شخص دیگری در هر کشور دیگری از جهان به نحوی از کار شما بهره برداری نماید، امکان پیگیری قانونی حق خود را در آن کشور نخواهید داشت مگر اینکه اختراع را در آن کشور به خصوص نیز به ثبت رسانده باشید. این موضوع در منابع حقوقی به عنوان اصل حمایت سرزمینی شناخته می شود.

حال چنانچه فردی اظهارنامه اختراع خود را در یک کشور یا اداره تسلیم کرده باشد و بخواهد آن را در کشور یا کشورهای دیگری به ثبت برساند در حالت کلی دو روش وجود دارد: (هر دو کشور مبدا و مقصد بایستی عضو معاهده یا کنوانسیون مورد نظر باشند)

1) ثبت اختراع در کشورهای دیگر با استناد به کنوانسیون پاریس (حق تقدم 12 ماهه)

بر این اساس از تاریخ حق تقدم (تاریخ اظهارنامه اولیه)، 12 ماه فرصت دارید تا اقدام به تسلیم اظهارنامه خود در سایر کشورهای عضو کنوانسیون پاریس نمایید.

2) ثبت اختراع در کشورهای دیگر با استناد معاهده همکاری ثبت اختراع PCT (حق تقدم 30 ماهه)

فرآیند ثبت اختراع در این سیستم شامل دو مرحله است:

1. فاز بین المللی (International phase)

o ثبت اظهارنامه بین المللی (File PCT application)

بر این اساس از تاریخ حق تقدم (تاریخ ثبت اظهارنامه اول) 12 ماه فرصت دارید تا اقدام به ثبت یک اظهارنامه بین المللی(PCT) نمایید. ثبت این اظهارنامه از طریق سیستم ePCT و سایت وایپو ممکن است و پس از ثبت اظهارنامه، یک شماره اظهارنامه بین المللی به پرونده شما تعلق می گیرد.

o جستجوی بین المللی مقدماتی( (International search report and written opinion– (اجباری)

در این مرحله یک مرجع جستجوی بین المللی (ISA) (برای جمهوری اسلامی ایران کشورهای، روسیه، چین، هند و اداره ثبت اختراعات اروپا در نظر گرفته شده اند) پرونده متقاضی را بررسی کرده و گزارش جستجو و نظر کتبی خود را راجع به ادعاهای متقاضی اعلام می‌نمایند. این نظر برای سایر کشورها الزام آور نیست.

o       انتشار بین المللی (Publication of international application)-(اجباری)

در این مرحله اظهارنامه بین المللی متقاضی به همراه ضمایم مربوطه و همچنین گزارش جستجو و نظر کتبی مرجع بین المللی جستجو در سایت وایپو (http://www.wipo.int/patentscope/en/) منتشر خواهد شد. (در صورتی که متقاضی قبلا از اظهارنامه خود انصراف نداده باشد)

o جستجوی بین المللی تکمیلی( (Supplementary international searc– (اختیاری)

متقاضی در صورت تمایل می‌تواند درخواست جستجوی بین المللی تکمیلی داشته باشد که بر اساس آن، ادعاهای او علاوه بر پایگاه داده های بین المللی، در مجلات، مقالات، نشریه های علمی مرتبط و … نیز جستجو شده و مرجع بین المللی جستجو، گزارش جستجو و نظر کتبی خود را راجع به ادعاهای متقاضی اعلام می‌نمایند. این نظر برای سایر کشورها الزام آور نیست.

o بررسی مقدماتی بین المللی ( International preliminary examination)-(اختیاری)

متقاضی در صورت تمایل می‌تواند درخواست بررسی مقدماتی بین المللی داشته باشد که بر اساس آن ادعاهای متقاضی مورد بررسی و کارشناسی قرارگرفته و در نهایت مرجع بررسی بین المللی (برای ایران کشورهای، روسیه، چین، هند و اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده اند)، نظر کتبی خود را راجع به ادعاهای متقاضی اعلام می نمایند. این نظر برای سایر کشورها الزام آور نیست.

2. فاز ملی((National phase

پس از تسلیم اظهارنامه PCT و  حداکثر 30 ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه مبنای حق تقدم، فرصت خواهید داشت تا جهت ثبت اختراع خود در کشورهای دیگر(کشورهای مشخص شده در اظهارنامه بین المللی) اقدام نموده یا به عبارتی در کشورهای دیگر وارد فاز ملی شوید. ذکر این نکته ضروریست که به دلیل افشای اظهارنامه در سایت سازمان جهانی مالکیت فکری، در صورت عدم اقدام متقاضی جهت ورود به فاز ملی و ثبت ملی اظهارنامه مذکور در این مهلت 30 ماهه، ، ثبت اختراع مذکور در آن کشورها در آینده امکان پذیر نخواهد بود.

نکاتی که متقاضی باید به آنها توجه کند:

–         منظور از تاریخ اظهارنامه حق تقدم، تاریخ تسلیم یک اظهارنامه برای اولین بار در یک کشور یا دفتر منطقه ای یا اداره بین المللی است. به عنوان مثال اگر شما برای اولین بار یک اظهارنامه را در اداره ثبت اختراعات کشور ایران تسلیم نموده اید، این اظهارنامه به عنوان اظهارنامه حق تقدم شناخته شده و تاریخ تسلیم این اظهارنامه تاریخ اظهارنامه حق تقدم می باشد.

–         آنچه گاها به عنوان ثبت بین المللی اختراع از آن تعبیر می شود اصطلاح درستی نیست و در حقیقت این امکان وجود ندارد که شما با ثبت یک اظهارنامه بین المللی، بتوانید اختراع خود را در تمام کشورهای مد نظر ثبت نمایید، بلکه با ثبت یک اظهارنامه بین المللی در فرآیند PCT، تنها حمایت سی ماهه حق تقدم را دریافت نموده و برای ثبت اختراع خود در کشور های مورد نظر لازم است شخصا و یا از طریق وکیل خود وارد فاز ملی آن کشورها شده و اقدام به ثبت اختراع نمایید.

– در هر حالت مبنای محاسبه حق تقدم، تاریخ تسلیم اظهارنامه می باشد و نه تاریخ ثبت اختراع. لذا در صورتی که تمایل به ثبت اختراع در کشور دیگری یا در سیستم PCT را دارید، پس از تسلیم اظهانامه در کشور مبدا و قبل از سپری شدن مهلت 12 ماهه استفاده از حق تقدم، نسبت به تسلیم اظهارنامه در سیستم PCT و یا در سیستم پاریس اقدام نمایید.

– کشورهای مورد نظر باید عضو معاده PCT یا کنوانسیون پاریس باشند تا بتوان با استفاده از حق تقدم اقدام به ثبت اختراع در آن کشورها نمود که البته اکثریت کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به این معاهدات ملحق شده اند.

– این امکان وجود دارد که قبل از ثبت اختراع در یک کشور، مثلا ایران، از همان ابتدا اظهارنامه خود را در سیستم PCT تسلیم نموده و در ادامه روند و در فاز ملی اقدام به ثبت در کشورهای دیگر نمایید. در این حالت اظهانامه PCT اظهارنامه حق تقدم می باشد.

مزایای استفاده از سیستم PCT

– امکان ثبت اظهارنامه بین المللی از هر نقطه ای از جهان ( از طریق اینترنت )

– کاهش هزینه و زمان در دریافت حق تقدم 30ماهه در 152 کشور عضو با پرداخت یک هزینه

– افزایش مهلت زمانی حق تقدم از 12 ماه کنوانسیون پاریس به 30 ماه، جهت ورود به فاز ملی کشورهای عضو (152 کشور تا امروز)

– صدور گزارش جستجو و نظر کتبی یک اداره معتبر جستجوی بین المللی نسبت به اظهارنامه: یکی از مهمترین مزایای سیستم PCT ارائه گزارش جستجو و نظر کتبی یک مرجع معتبر بین المللی جستجو، درباره اظهارنامه اختراع متقاضی می باشد. متقاضی با مشاهده این گزارش می تواند به میزان اختراع پذیری اختراع خود و اختراع هایی که احتمالا در فرایند ملی ممکن است مانع ثبت این اختراع شوند پی ببرد.

– انتشار اظهارنامه به نام متقاضی یا متقاضیان در سایت سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو): از آنجا که اظهارنامه در یک بانک معتبر بین المللی به انتشار می رسد، افراد ثالث نمی توانند اختراعی مشابه اختراع متقاضی را ثبت کنند. البته با توجه به انتشار اظهارنامه، چنانچه متقاضی حمایت از اختراع در هر کشوری را بخواهد، حتما بایستی ظرف بازه 30 ماهه از تاریخ حق تقدم، نسبت به ثبت در آن کشورها اقدام نماید.